Мектептің медициналық қызметі
Медициналық қызметтің мақсаты – оқушылардың денсаулығын сақтау және нығайту және салауатты өмір салтын насихаттау.
Айнабекова Бибігүл Алдановна
Медбике
Сариева Диляра Абдисаттаровна
Педиатр
Увайдина Акмарал Жамалбековна
Диетолог
Тұмау және ЖРВИ профилактикасы
Тұмау мен ЖРВИ-дің алдын алу – бұл адам ағзасының ауруды тудыратын вирустармен жұқтыруының алдын алуға бағытталған іс-шаралар кешені. Қорғанудың профилактикалық тәсілдері ерекше және ерекше емес болып бөлінеді. Тұмау мен ЖРВИ-дің өзіндік профилактикасы – бұл халыққа жыл сайын вакцина енгізу. Вирустар мутацияға бейім болғандықтан, вакцина жыл сайын түзетіледі. ДДҰ ұсынған мәліметтерге сәйкес, жаппай вакциналау нәтижесінде бүкіл әлемде тұмау індетінің қарқындылығын төмендетуге қол жеткізілді. Қазіргі заманғы вакцина ересек халықтың да, балалардың да 80% жуығын тұмаудан қорғауға қабілетті.Тұмау мен ЖРВИ-нің өзіндік профилактикасы
Вакцинация тұмаумен күресу тұрғысынан ел халқының 50% және одан да көп бөлігі вакцинадан өткен жағдайда ғана тиімді болып саналады. Қазіргі уақытта 4 ұрпақтың 20-дан астам түрлі вакциналары тіркелген. Әрбір вакцина эпидемия кезінде алдағы жылы өзекті болатын вирус штаммдарынан дайындалады. Вакцинаны енгізудің ерекше қажеттілігі мынадай әлеуметтік топтардың алдында тұр:- Қарттар;
- Мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балалар;
- Білім беру, медицина, сауда және өзге де салалардың қызметкерлеріне;
- Жүкті әйелдер;
- Иммунитеті әлсіреген, созылмалы аурулары бар адамдарға.
Тұмау мен ЖРВИ-нің спецификалық емес профилактикасы
Тұмау мен ЖРВИ-нің спецификалық емес профилактикасы организмнің вирустарға төзімділігін арттыруға және оның организмге енуіне жол бермеуге негізделеді. Өзіңізді инфекциядан қорғау үшін мынадай практикалық ұсынымдар бар:- Адамдар көп жиналатын үй-жайларда ауа температурасының және оның ылғалдылығының оңтайлы параметрлерін ұстау.
- Үй-жайларды тұрақты желдету.
- Таза ауада серуендеу.
- Толыққанды тамақтану. Тамақ организмге белоктардың, майлардың, көмірсулар мен витаминдердің қажетті түсуін қамтамасыз етуі тиіс.
- Дұрыс ішу режимі ағзаның сұйықтықтағы қорын толтыруға және шырышты қабатын ылғалдандыруға мүмкіндік береді. Вирустар құрғап қалған және оларда микрожарықтар болған кезде жоғары тыныс алу жолдарының эпителий жасушаларына ену әлдеқайда оңай екені дәлелденді.
- Күнделікті спортпен айналысуды қамтитын дене шынықтыру белсенділігі.
- Толыққанды демалыс. Бірінші кезекте – бұл дұрыс ұйқы. Иммунитеттің жұмыс істеуін қолдау үшін тәулігіне кемінде 8 сағат ұйықтау керек.
- Үй-жайда тазалықты сақтау, тұрмыстық химия құралдарын барынша аз пайдалана отырып, күнделікті ылғалды жинау.
- Тұмау және суық тиюдің эпидемиясы кезеңінде маска режимін енгізу. Бетке бекітілгеннен кейін масканы қолмен ұстауға болмайды. Оны қайта пайдалануға болмайды.
- Адамдар көп жиналатын орындардан аулақ болу.
- Қоғамдық орындарға барғаннан кейін қолды мұқият жуу. Осы уақытқа дейін бетке, ерінге, мұрынға жанасуға болмайды.
- Гигиена тұрғысынан тек қолға ғана емес, мұрын жолдарына да назар аудару керек. Тұмсықты дәретхананы қоғамдық орынға әр келген сайын жүзеге асыру керек. Бұл үшін теңіз суы негізіндегі арнайы ерітінділер мен спрейлер, сондай-ақ әдеттегі физиологиялық ерітінді жарамды болады. Бұл рәсімге қосымша ретінде тамақты сода мен тұз ерітіндісімен шаюға болады.
- Әңгімелесу кезінде әңгімелесушіден кем дегенде бір метр қашықтықта болу керек.
- Медициналық мекемелердің үй-жайларында, оқу сыныптарында, балабақша топтарында, университеттерде ультракүлгін шамдарды пайдалану орынды.
Миопияның (миопияның) алдын алу
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметінше, қазіргі уақытта әлемде 1 миллиардқа жуық адам көзілдірік немесе контактілі линза киген, яғни көру қабілетінде қандай да бір проблемалар бар. Жыл сайын миопиядан зардап шегетіндер саны артып келеді. Мұның себептерi – қазiргi адамның өмiр сүру салтының ерекшелiктерiнде, өз көзiнiң денсаулығына әрдайым дұрыс көзқараста. Ал миопияның өршуін тоқтатуға болады, ол үшін мүлдем қарапайым ережелерді сақтау керек – ағзаның жалпы жай-күйін қадағалау, таза ауада жиі болу, ұйықтау… Және, әрине, көру туралы қамқорлық.Көру гигиенасы
Көру гигиенасы деп көздің алыстан көруінің және басқа да ауруларының дамуына ықпал ететін жағдайлар жасауға жол бермеуге мүмкіндік беретін сақтық шаралары кешені түсініледі. Мұндай шараларға:- Көру жұмысының дұрыс режимін сақтауЖақын, бекітілген қашықтықта ұзақ және кернеулі көру жұмысы кезінде жылтырату жиілігі бірнеше есе төмендейді. Мөлдір қабықтың беті «құрғайды», жас қабыршағы аздап жаңартылады. Осының салдарынан пайда болған күю, көздің кесілуі, құрғақтық, қолайсыздық – пайда болған «құрғақ көз синдромының» алғашқы белгілері. Бұл ретте «аккомодация спазмы» деп аталатын көру аппаратының ұзақ уақыт созылған кернеуі көз құрылымындағы қажетті алмасу процестерінің баяулауына немесе тоқтап қалуына және соның салдарынан миопияның дамуына әкеледі.
- Бiркелкi және жеткiлiктi жарықтандыруды қамтамасыз етуКөру жұмысы үшін қажетті жағдайлардың бірі – жақсы және ең бастысы дұрыс таңдалған жарықтандыру. Жұмыс үстеліндегі жарық көзіңізге ыңғайлы болатындай етіп орнатылуы тиіс екенін есте сақтау өте маңызды. Ол көзіңізді шағылыстырмайтындай жарқырайтын емес, бірақ жұмыс барысында көздің шамадан тыс асқынуын сезінбейтіндей де қараңғы болмауы тиіс.
- Дұрыс оқу режимін сақтауКөлікте жүру кезінде жолдың тегіс болмауынан, сондай-ақ тыныс алудың, жүрек соғуының, қолдар дірілінің әсерінен жатқан кітап, журнал және оқушының көзі бір-біріне қатысты үнемі қозғалыста болады. Нәтижесінде көзге аккомодация аппаратының көмегімен үнемі бейімделуге тура келеді, бақылау объектісі үнемі барынша айырым фокусында болады, бұл көру жүйесінің тез шаршауына, ал ұзақтығы кезінде аккомодация спазмына әкеледі. Кітапқа, журналға, газетке дейінгі қашықтық 30-40 см-ден кем болмауы тиіс, Қазіргі заманғы адамның өмір салтын ескере отырып, жоғарыда айтылғандардың барлығы әртүрлі мобильді құрылғылардың – смартфондардың, планшеттердің және т.б. экрандарынан дұрыс оқу режимін сақтауға тең дәрежеде қатысты.
- Көру гимнастикасы жаттығуларын тұрақты орындау
- Мұрынның ұшына, 1-4 шотына қараңыз, содан кейін 1-6 шотына қараңыз. 4-5 рет қайталаңыз.
- Көзден 25-30 см қашықтықтағы көрсеткіш саусаққа қараңыз және 1-4 есебіне оны мұрынның ұшына жақындатыңыз, содан кейін көзіңізді 1-6 есебіне алысқа аударыңыз. Жаттығуды 4-5 рет қайталаңыз.
- Көздеріңізді бірнеше секундқа тығыз жауып, оларды ашып, алысқа қараңыз. 4-5 рет қайталаңыз.
- Басын тік ұстаңыз. Жылтылдаңыз, көздеріңізді жауып, шамамен 5 секунд тыныш отырыңыз. Жаттығуды 4-5 рет қайталаңыз.
- Терезеден өте алыс затты қараңыз және оны 10 секунд ішінде мұқият қараңыз. Алақаныңызға қараңыз. Жаттығуды 6-10 рет қайталаңыз.
Көзге арналған қуат
Көру жүйесінің дұрыс жұмыс істеуі үшін көздің жеткілікті және толыққанды тамақтануы қажет. Ғалымдар антиоксиданттар зеакстантин мен лютеинді жиі жеуге, сондай-ақ диетаға докозагексаенды және эйкозапентаенды қышқылдарды міндетті түрде қосуға кеңес береді, бұл ретте мұндай күрделі атаулардан қорықпау керек, бұл заттардың барлығы ең қарапайым өнімдерде болады. Алма, құлпынай, брокколи, жұмыртқа және аталған зеаксантин мен лютеин көздері болып табылатын басқа да өнімдерді жеуге тырысыңыз. Лосось, скумбрия, форель және т.б. докозагексаенды және эйкозапентаенды қышқылдарға бай (басқаша оларды омега-3 көп қаныққан май қышқылдары деп атайды) жақыннан көрудің ғана емес, көздің басқа да ауруларының алдын алуда тамаша көмекке айналуы мүмкін. А, С, Е дәрумендері, бета-каротин, В тобындағы дәрумендері жоғары өнімдермен көзіңізді ашытыңыз. Жаңа піскен көкөністерден – қызылшадан, сельдерейден, сәбізден жасалған шырындарды, сондай-ақ жас және шөптен жасалған ромашки, чабрец және кеспеағаш қосылған шайды ішіңіз, оларды ғалымдар көру үшін пайдалы микроэлементтер қоймасы деп таныған жөке балының қасығымен тәттілендіруді ұмытпаңыз. Сау болыңыздар!Мектеп оқушыларында сколиоздың алдын алу
Мектеп оқушыларының сколиозы мен дене бітімінің бұзылуы – үлкен проблема. Балалар партада және үстелде көп уақыт өткізеді: мектептегі сабақтар, үй тапсырмасы және компьютерде ойнау. Пассивті күйде ұзақ отыру омыртқаның бұлшық еттері мен сүйектерінің дұрыс дамымауына әкеледі, нәтижесінде арқаның қисаюы, мүсіннің бұзылуы. Олардың назарын балаларда сколиоздың алдын алуға аудару үшін ата-аналарға арналған жадынамалар шығаруға болады.
Сколиоздың алдын алу және ата-аналарға арналған ұсынымдар:
– Балаңызға оның бойына сәйкес келетін жиһаз сатып алыңыз. Оқушының жазу үстелінің жұмыс алаңы кең болуын қадағалаңыз. Оның жұмыс орнын дұрыс ұйымдастыру, яғни оқушының жұмыс орны оның денсаулығы үшін барынша қауіпсіз жабдықталуы тиіс (жарық жазу кезінде көлеңке тудырмайды, ыңғайлы отыруға және денесінің табиғи жағдайын сақтайтын үстел); Үстіңгі қабатта кітаптар мен дәптерлер ғана емес, шынтақтар да еркін орналасуы тиіс. Баланың көру жағдайына назар аударыңыз, егер ол оқу немесе жазу кезінде бүгілсе – оған көзілдірік қажет болуы мүмкін. Сабақтарды дайындағанда, кітап оқығанда баланың бүгілмеуін қадағалаңыз. Дұрыс қалыптың қалыптасуын қадағалау керек, атап айтқанда: иықтар жайылып, басы сәл көтерілген, жауырындары шығып тұрмауы тиіс, ал іш сәл тартылып, кеуде қуысының сызығынан шығып тұрмауы тиіс.
– кіші мектеп жасындағы балалар үшін сөмке қажет;
– дұрыс тамақтану: құрамында майлы еритін витаминдер, кальций, фосфор, D және С витамині бар өнімдерді қосу.
– баланы мүмкіндігінше ерте бассейнге жазу қажет, өйткені жүзу – сколиоздың алдын алу тұрғысынан ең тиімді спорт түрі;
– әрқашан физикалық жүктемелер мен қозғалыс режимін бақылау. Жеке мысалымен оны күнделікті таңертеңгілік жаттығу жасауға үйрету;
– балаға ұйықтау үшін ортопедиялық матрас сатып алу;
– оқушыға диванда отырып немесе жатып ноутбукте жұмыс істеуге рұқсат етпеу: бұл сколиоздың қарсы көрсетілімдерінің бірі, өйткені мұндай қалып мойынға өте зиян келтіреді.
– балаларға арналған спорт кешені (швед қабырғасы) балаларға арналған сколиоз кезінде жаттығу өткізуге арналған тамаша спорттық жабдық болып табылады.
– Швед қабырғасына іліну өте пайдалы. Арқаның бұлшық еттері жазылады және созылады. Бұл жаттығу арқаның бұлшық еттерін ғана емес, қол мен кеуде бұлшық еттерін де нығайтады. Бала тартылуға үйренуі керек. 1-2 рет тартуды үйреніп, жүктемені біртіндеп арттыру керек. Екі қолда немесе бір қолда жай ғана ілінуге болады, екі қолды салғанда аяқты көтеруге болады. Бұл жаттығуды аяққа жүктемемен толықтыруға болады: белтемірге ілуге болады.
Спортпен тұрақты шұғылданатын балалар омыртқа, жалпақ табан, гиподинамия ауруларынан зардап шекпейтіндігі дәлелденді, ал қыздардың тұмсығының бұзылуы бала туу ағзаларының дұрыс дамымауына себеп болуы мүмкін. Кейіннен бұл бала туу және туу кезінде проблемаға айналады. Ауруды емдегеннен гөрі оның алдын алған дұрыс. Сондықтан әр адамның өміріндегі маңызды сәт – спортты ұмытпау керек.
Сау болыңыздар!
БЦЖ вакцинасы және Манту сынамасы
Нәрестеге берілетін алғашқы вакциналардың бірі – БЦЖ вакцинасы болып табылады. Туберкулезге қарсы алдын алу іс-шараларын жүргізу бала туғанға дейін басталады. Болашақ нәрестенің айналасы (әкесі, әжесі, атасы, ағасы, ағасы, апалы-сіңлісі 15 жастан асқан) флюорографиялық тексеруден өтуі тиіс. Баланың анасы нәресте туғаннан кейін флюорографиялық тексеруден өтуі тиіс. Туберкулездің алдын алудың маңызды шарасы бала өмірінің 3-7 күні өткізілетін БЦЖ вакцинасымен туберкулезге қарсы вакциналау болып табылады. Туберкулезге қарсы вакцина туберкулездің ауыр, өлім қаупі бар ағымын болдырмауға арналған. БЦЖ вакцинасы адамды туберкулездің микобактериясын жұқтырудан қорғамайды. Егер туберкулезге қарсы вакцинацияланған балалар ауырып қалса, онда олар туберкулездің жеңіл түрімен және әдетте клиникалық белгілерсіз өтетін шағын түрлерімен ауырады. Бұл әсіресе кішкентай балаларда маңызды. Бұл санаттағы балаларда БЦЖ егу іс жүзінде әрқашан өліммен аяқталатын менингит пен туберкулездің шашыранды түрлерінің даму ықтималдығын болдырмауға мүмкіндік береді. Манту және Диаскинтест сынамалары – бұл егулер емес, баланың иммундық жүйесіне әсер етпейтін теріішілік диагностикалық тестілер. Олардың құрамында тірі қоздырғыштар жоқ, сондықтан оларды жүргізгеннен кейін туберкулезбен ауыру мүмкін емес. Бұл тек қана иммунды жүйенің инфекциямен қаншалықты жақсы күресетінін көрсететін индикатор. Бала неғұрлым кіші болса, жұқтырғанда ауру пайда болу ықтималдығы соғұрлым жоғары болады. Сондықтан БЦЖ өмірдің 3-7-ші күніне қойылады. Айырмашылықтарға келетін болсақ, Манту реакциясы БЦЖ егуінен кейін де, туберкулез таяқшасымен кездескеннен кейін де табиғи ортада пайда болған антиденелердің болуын көрсетеді және спецификалық туберкулезге қарсы иммунитеттің болуын және қауырттылығын көрсетеді. Диаскинтест құрамында тек қана туберкулез қоздырғыштарына тән және вакцинадан кейінгі реакцияны шынайы инфекциядан ажыратуға мүмкіндік беретін БЦЖ вакциналық штаммында жоқ екі өзіндік белок (ESAT6/CFP10) бар. Қайтадан вакцинация (ревакцинация) 6-7 жас аралығындағы балаларға Манту теріс реакциясы кезінде пайда болған иммунитетті қолдау үшін жүргізіледі. Сау болыңыздар!Бракераж комиссиясы туралы
“Шымкент қаласындағы химия-биологиялық бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінде мектеп асханасында шығарылатын өнімнің сапасы мен қауіпсіздігін бақылауды күшейту, тағамдардың атауына, тамақ дайындау сапасына, оқушыларды тамақтандыруды ұйымдастыру кезінде санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды сақтау мақсатында бракераж комиссиясы құрылды.
Комиссия әрбір оқу жылының басында НЗМ директорының бұйрығымен құрылады. Комиссия құрамына:
– мектеп директоры (комиссия төрағасы)
– директордың қаржы-шаруашылық қызмет жөніндегі орынбасары
– диеталық бикесі
– ата-аналар комитетінің мүшелері (медициналық кітапшаның көшірмесін немесе кеуде қуысының рентгенографиясынан өткені туралы анықтаманы ұсына отырып, әрбір деңгейден бір ата-анадан).
Комиссияның негізгі міндеті – тамақ өнімдері мен дайын тағамдардың сапасын органолептикалық көрсеткіштер бойынша бағалау, НЗМ асханасының жұмысына, тамақ дайындау технологияларының сақталуына, ұтымды тамақтануды ұйымдастыруға, сондай-ақ тамақтан улану мен асқазан-ішек ауруларының алдын алуға тұрақты бақылауды қамтамасыз ету.
Міндеттері:
оқушылардың денсаулығын жақсартуға бағытталған іс-шараларды жүзеге асыру; оқушылардың денсаулығын бақылау және оны жақсартуға жағдай жасауға үлес қосу;
салауатты өмір салтын қалыптастыру мақсатында санитарлық-ағарту іс-шараларын жүргізу;
Бағыттары:
• Бөлім жұмысын ұйымдастыру
• Емдеу-профилактикалық жұмыс
• Санитарлық-ағарту іс-шаралар
Ұйымдастыру бағыты:
Оқушылардың медициналық құжаттарын сараптау;
Бөлімді дәрі-дәрмек пен медициналық құрал жабдықпен қамту;
мекемелермен келісім шарт құруға (дезинфекциялау станциясы,медициналық қалдықтарды жою мекемесі, мед құралдарды залалсыздандыру мекемесі) қатысу
Медицина қызметінің жұмысы:
Емдеу-профилактикалық бағыт
- Ауырған және жарақат алған оқушыларға медициналық көмек көрсету;
- Жұқпалы аурулардың алдын алу мақсатында екпе жүргізу;
- Санитарлық-эпидемиологиялық және емдеу-сауықтыру шараларын жүргізу;
- Оқушыларды жүйелі түрде медициналық тексеруден өткізу;
Санитарлық-ағарту бағыты:
- Жоспарланған тақырыптарға сәйкес дәрістер, кездесулер өткізіп отыру
- Ата-аналармен оқушылардың денсаулықтарын нығайту, дұрыс тамақтану және дене күтімі мен жеке бас гигиенасы тақырыптарында кездесулер, консультациялар ұйымдастыру;
- Мектепте және жатақханада санитарлық-гигиеналық нормалардың сақталуын қадағалау;